مالیات مستقیم و غیرمستقیم چیست و تفاوت آن ها

مقدمه

مالیات به مبلغی گفته می شود که یک هزینه اجتماعی است و براساس قانون و برای تامین مخارج عمومی به گونه ای بدون بازگشت از سوی افراد به دولت پرداخت می شود. مالیات از مهم ترین منابع برای تامین درامد دولت هاست. مالیات ها در ایران به دو دسته مستقیم وغیرمستقیم تقسیم می شوند. در این مقاله مجموعه پیوند محاسب در کنار شماست تا هر آنچه که در خصوص مالیات مستقیم و غیر مستقیم می بایست بدانید را در اختیارتان قرار دهد.

طبقه بندی مالیات ها

می توان از دو دیدگاه در رابطه با طبقه بندی مالیات ها که شامل مستقیم و غیرمستقیم است نظر داد: اولی این است که بصورت تشکیلاتی و به اداره مالیات ربط پیدا می کند و اشخاص باید مالیات بر درامد را بطور کاملا مستقیم به اداره مالیات پرداخت کند این درحالی است که برای پرداخت مالیات غیرمستقیم برای کالا ها یا خدمات، هنگام خرید آن ها اتفاق می افتد. این دیدگاه تقسیم بندی مالیات ها، از سابقه طولانی برخوردار است و همچنین یک بحث علمی با سابقه است. جمع کثیری از اقتصاد دان ها بر این باورند که این طبقه بندی تشکیلتی از مالیات، معنی و مفهوم مناسبی از نظر اقتصادی داشته باشد مثلا برای پرداخت مالیات به اداره مالیات، فرقی ندارد که شخص پرداخت کننده کارگر باشد یا کارفرما. در دومین دیدگاه اثرات مالیاتی و طبقه بندی مالیات ها و انواع مالیات از نظر وقوع نهایی و پردات کنندگان نهایی مورد بررسی قرار می گیرد.

مالیات هایی را اغلب مستقیم می دانند که مالیات درامد حقیقی شخص پرداخت کننده به دولت را کاهش می دهد. مالیات هایی که امکان انتقال از فردی به فرد دیگر دارد را مالیات غیر مستقیم می دانند. این دیدگاه دارای مفهوم اقتصادی می باشد اما در عین حال از منظر تشخیص، دشواری هایی را با خود به همراه دارد. به عنوان مثال می توان گفت که صفر یا صد در صد مالیات ها منتقل نمی شود بلکه نیاز به درصد انتقال می باشد که این درصد انتقال می تواند مستقیم یا غیر مستقیم بودن مالیات را مشخص کند و از آنجایی که مقدار مالیات منتقل شده را نمی توان اندازه گیری کرد، می توان گفت تقسیم بندی مالیات مستقیم و غیر مستقیم ناکارامد تلقی می شود پس ما باید به کسی که مالیات را پرداخت می کند پی ببریم بدون این که از قبل نسبت به این موضوع آگاهی داشته باشیم.

از آنجایی که مالیات مستقیم مالیاتی است که براساس مشخصه های علمی افراد برقرار است در حالی که مالیات غیرمستقیم مالیاتی است که اعمال نرخ های مالیاتی براساس مشخصه علمی مد نظر نباشد پس اینجاست که باید به جای واژگان مالیات مستقیم و غیر مستقیم از مالیات بر اشخاص و مالیات برغیر اشخاص استفاده کرد.

تعریف مالیات مستقیم و غیرمستقیم

به مالیاتی که به طور مستقیم و بدون واسطه از درآمد و دارایی به وسیله ماموران مالیاتی گرفته می شود مالیات مستقیم می گویند. این نوع مالیات بر درامد از تمام کسانی که در ایران درامد دارند حتی اگر در خارج از کشور زندگی می کنند و همچنین کسانی که دارای اموال و دارایی در ایران هستند، اطلاق می گردد. قانون مالیات های مستقیم در سال 1345 تصویب شده و بعد از این تاریخ نیز چندین بار اصلاح گردیده است. مالیات بر دارایی خود شامل چند دسته است از جمله مالیات حق تمبر که این نوع مالیات مستقیم به واسطه هزینه تمبر که برای رسمی کردن اسناد به آن ها می چسبانند از افراد دریافت می شود و مالیات بر ارث که این هم مالیات مستقیم می باشد که برای تقسیم ارث بین وراث باید دیون آن پرداخت شود، همچنین مالیات بر درامد نیز که شامل افراد حقیقی یا حقوقی که در ایران درامد دارند، می شود که حتی اگر این شخص در خارج از کشور باشد اما در ایران منبع درامد داشته باشد، باید اظهارنامه مالیاتی خود را ثبت نموده و مالیات را پرداخت کند و اشخاص حقوقی نیزبابت درامد های داخلی و خارجی خود باید مالیات پرداخت کنند.

به مالیاتی که از همه شهروندان اخذ می شود ولی محسوس نیست مالیات غیر مستقیم می گویند. تقریبا روی اکثر کالا ها و خدماتی که ارائه می شود مبلغی به عنوان مالیات مصرف کننده گرفته می شود که این مالیات غیر مستقیم است. مالیات های غیر مستقیم شامل مالیات بر واردات و مالیات بر معاملات می باشد. مالیات بر واردات مالیاتی است که دولت برای حمایت از تولید داخلی و سایر ادله، از کالا های وارداتی اخذ می کند. و مالیات بر معاملات نیز مالیاتی است که موقع خرید و فروش از فروشنده اخذ می شود و فروشنده نیز این مالیات را از خریدار هنگام فروش کالا، می گیرد. همچنین مالیات بر ارزش افزوده یکی از انواع مالیات بر معاملات است.

تفاوت مالیات مستقیم و مالیات غیر مستقیم

مهم ترین تفاوت بین مالیات مستقیم و غیر مستقیم در این است که مالیات مستقیم استراتژیک و مالیات غیر مستقیم پیشرو می باشد. می توان این گونه گفت که مالیات مستقیم با مبلغی که به عنوان مالیات است رابطه مستقیم دارد و با افزایش و کاهش مبلغ به ترتیب مالیات نیز افزایش و کاهش می یابد. ولی مالیات غیر مستقیم به قیمت کالا ها افزوده شده و به خریدار انتقال می یابد که همان مالیات بر واردات یا مالیات بر معاملات می باشد. تفاوت دیگر در این است که مالیات مستقیم به طور مستقیم به وسیله یک شخص اتفاق می افتد در حالی که در مالیات غیر مستقیم یک واسط هم وجود دارد. یا به عبارتی دیگر مالیات مستقیم بر درامد و دارایی ها می باشد ولی مالیات غیر مستقیم مبلغ مالیات از شخص یا سازمان اخذ می گردد.

سومین تفاوت در این است که امکان پرداخت نکردن مالیات مستقیم وجود دارد در صورتی که برای مالیات غیر مستقیم غیر ممکن است. برای فرار از مالیات مستقیم مردم درامد خود را نمی گویند که به آن ها مالیات بر درامد تعلق نگیرد درحالی که سازمان ها برای عدم پرداخت مالیات سود سهام یا سود نا خالص یا بدهی های عظیم را اعلام نمی کنند. تفاوت بعدی این است که مالیات غیرمستقیم را می توان از فردی به فرد دیگر انتقال داد در حالی که مالیات مستقیم را نمی توان انتقال داد پس می توان گفت برای شخصی که تعهدات مالیات بر درامد را به کسی دیگر واگذار کند باید درنهایت مبلغ پرداخت شود.

تفاوت دیگری که موجود است تاثیر گذاری مالیات مستقیم بر شدت تورم است یا به عبارت با کاهش قدرت خرید اشخاص، با کاهش درامد مواجه می شوند که این امر نیز موجب کاهش تقاضا شده چرا که مردم درامد های بالایی ندارند که بتوانند از کالا های موجود در بازار استفاده کنند و این درحالی است که در مالیات های غیر مستقیم بدین گونه نیست و از انجایی که خرید مردم با مالیات غیر مستقیم رابطه معکوس دارد و با افزایش خرید آن ها مالیات کاهش می یابد پس مردم را برای خرید و استفاده از خدمات بیشتر تشویق کرده و تقاضا نیز افزایش می باید. مالیات مستقیم مربوط به خرید کالا و خدمات و جمع اوری آن ها نمی شود چون شامل کسری های زیادی است که خود نیز زمان و هزینه زیادی می خواهد. پس می توان گفت مقامات اخذ مالیات غیر مستقیم را به دلیل وقت گیر نبودن نسبت به مالیات مستقیم در الویت قرار می دهند.

مقاله پیشنهادی: اظهارنامه مالیاتی چیست؟

نحوه اخذ مالیات های مستقیم و غیرمستقیم

مالیات مستقیم و غیر مستقیم توسط اظهارنامه مالیاتی که از بازرگانان و یا تولیدکندگان ویا ارائه دهندگان خدمات به ازای فروش و رساندن خدمات به مشتری، دریافت می شود.

افراد مشمول مالیات

کسانی که باید مالیات پرداخت کنند عبارتند از:

• - افراد حقیقی و حقوقی که در ایران اموال یا املاک دارند
• اشخاص حقیقی ایرانی که مقیم خارج از کشورند نسبت به اموالی که در ایران دارند
• اشخاص حقیقی ایرانی مقیم ایران نسبت به اموالی که در ایران دارند
• اشخاص حقوقی ایرانی نسبت به تمامی درامد ها در ایران یا خارج از کشور
• اشخاص غیرایرانی حقیقی و حقوقی نسبت به درامد هایی که در ایران دارند و همچنین نسبت به درامد هایی که بابت واگذاری امتیازات و یا سایر حقوق خود در ایران کسب می کنند.

افراد معاف از مالیات

افرادی که نیازی به پرداخت مالیات های مستقیم ندارند شامل: شهرداری - وزارت خانه ها - موسسه های دولتی - بنیاد ها و نهاد های انقلابی که از طرف مقام معظم رهبری مجوز معافیت از پرداخت مالیات دارند - شرکت هایی که بخشی از آن ها به موسسات ذکر شده تعلق داشته باشد سهم درامد شان از این حکم پیروی نخواهد کرد، این حکم مانع استفاده این شرکت ها از معافیت گفته شده نیست همچنین درامد هایی که از طریق فعالیت های اقتصادی مثل فعالیت های معدنی و تجاری و... باشد به طور غیر مستقیم از شرکت اخذ می شود.

پوشش مجموعه در مالیات مستقیم و غیرمستقیم

تعداد افرادی که تحت پوشش مالیات غیر مستقیم قرار می گیرند و هر شخصی که کالا یا خدماتی را اخذ نماید که باید به ازای آن مالیات پرداخت کند، مالیات آن کالا یا خدمت را که به قیمت افزوده شده پرداخت می کند. و اما در مالیات مستقیم فقط تعدادی از افراد تحت پوشش قرار می گیرند چرا که این نوع مالیات تنها با توجه به درامد و دارایی گرفته می شود.

مقاله پیشنهادی: وکیل مالیاتی کیست؟

نتیجه گیری

و در اخر می توان گفت مالیات همان هزینه ای است که افراد بابت حقوق، سود حاصل از کار و سود برخی اجناس یا کالا یا خدمات به دولت پرداخت می کنند. این مبلغی که از این راه به دست می آید برای کار های عمومی و هزینه هایی برای ابادانی و پیشرفت مصرف می شود و مردم نیز برای کمک به این فعالیت ها نباید از پرداخت مالیات فرار کنند و مالیات های خود را در زمان مساعد پرداخت کنند در غیر اینصورت با عواقب زیان آور و مشکلی مواجه خواهند شد.

در این مقاله پیوند محاسب در کنار شما بوده تا هر انچه که درباره مالیات های مستقیم و غیر مستقیم و انواع شان لازم است بدانید را در اختیارتان قرار دهد تا اطلاعات مفید و کافی در این زمینه داشته باشید. در صورت نیاز به مشاوره و یا کسب اطلاعات بیشتر می توانید با مشاوران مجموعه پیوند محاسب ارتباط بر قرار کنید.